piątek, 3 listopada 2017

Gruziński kalendarz


Na podstawie moich dotychczasowych wpisów dotyczących języka gruzińskiego mogliście odnieść wrażenie, że ma on tylko jedno oblicze- języka nieprzystępnego i trudnego do nauki. Dla odmiany dzisiaj będzie łatwo i przyjemnie, bo przecież nie chciałabym Was tak całkiem zniechęcić do zagłębiania tajników kartuli ena!  Zajmiemy się dzisiaj kalendarzem, a konkretnie nazwami dni tygodnia i miesięcy, dla okrasy mam też trochę ciekawostek historycznych. Zaczynamy!

Dni tygodnia- კვირის დღეები (kviris dheebi)
Też tak wyglądacie w poniedziałek?



Na pierwszy ogień proponuję przyjrzeć się dniom tygodnia, bo są wręcz banalnie łatwe do zapamiętania. Popatrzmy na ich gruzińskie nazwy (uwaga! jak zwykle transliterację starałam się dopasować do rzeczywistej wymowy wyrazów a nie do oficjalnego zapisu!) :

poniedziałek - ორშაბათი (orszabati)
wtorek - სამშაბათი (samszabati)
środa - ოთხშაბათი (otchszabati)
czwartek - ხუთშაბათი (chutszabati)
piątek - პარასკევი (paraskevi)
sobota - შაბათი (szabati)
niedziela - კვირა (kvira)

Na pewno zauważyliście już, że nazwami dni tygodnia rządzi pewien wzór. I faktycznie tak jest. Ucząc się ich nazw, najłatwiej zacząć od soboty (łatwo ją skojarzyć ze znanym nam "szabatem"), zapamiętać dość łatwą nazwę niedzieli, a potem kolejne cztery dni to nic innego jak sobota plus liczba dni, która od soboty minęła- poniedziałek to sobota+2 (or-szabati), wtorek to sobota+3 (sam-szabati), środa to sobota+4 (otch-szabati) i wreszcie czwartek to sobota+5 (chut-szabati). Na koniec zapamiętujemy jeszcze nazwe piątku i tydzień mamy opanowany :)  (Przy okazji dla przypomnienia- nazwy gruzińskich cyfr i liczb znajdziecie TUTAJ).

Wymowę poszczególnych dni tygodnia poćwiczyć można z tym filmikiem:




 Gruziński kalendarz- ქართული კალენდარი (kartuli kalendari)

Tutaj też mam dobrą wiadomość! Gruzińskie nazwy miesięcy nie będą trudnym wyzwaniem dla kogoś, kto uczył się języka angielskiego, rosyjskiego lub niemieckiego. Zobaczcie sami:

styczeń - იანვარი (janvari)
luty - თებერვალი (tebervali)
marzec - მარტი (marti)
kwiecień - აპრილი (aprili)
maj - მაისი (maisi)
czerwiec - ივნისი (ivnisi)
lipiec - ივლისი (ivlisi)
sierpień - აგვისტო (agvisto)
wrzesień - სექტემბერი (sektemberi)
październik - ოქტომბერი (oktomberi)
listopad - ნოემბერი (noemberi)
grudzień - დეკემბერი (dekemberi)

Nie było trudno, prawda? Przy okazji potwierdziły się też moje obserwacje związane z wszechobecnością literki "i" w języku gruzińskim (pisałam o tym TUTAJ).

W nauce wymowy pomoże Wam ten filmik:




 Pory roku - სეზონები (sezonebi)

Do kalendarzowego kompletu zostały nam jeszcze cztery słówka- nic trudnego, prawda?

wiosna - გაზაფხულ (gazapchuli)
lato - ზაფხული (zapchuli)
jesień - შემოდგომა (szemodgoma)
zima - ზამთრი (zamtari)

Na podstawie tej grafiki można sobie fajnie poćwiczyć przyporządkowanie miesięcy do pór roku:




A teraz przechodzimy do obiecanych ciekawostek historycznych. Zawsze bawiła mnie polska nazwa miesiąca "listopad = liść opadł"; podobnie zresztą jak nazwa "kwiecień" pochodząca od kwiatów, "grudzień" od grudy, czy "październik" od paździerzy. W internecie dokopałam się do informacji, że według tradycyjnego starożytnego kalendarza gruziński rok zaczynał się między sierpniem a wrześniem, a dawne nazwy gruzińskich miesięcy również miały bardzo ciekawe pochodzenie:

wrzesień - ახალწლისა ენკენისთვე (achalclisa enkenistve) - miesiąc nowego roku
październik - ღვინობისთვე (ghvinobistve) - miesiąc wina
listopad - გიორგობისთვე (giorgobistve) - miesiąc św. Jerzego
grudzień - ქრისტეშობისთვე (kristeszobistve) - miesiąc Chrystusa
styczeń - აპნისი (apnisi) - miesiąc obrotu
luty - სურწყუნისი (surcchunisi) - miesiąc oczyszczenia
marzec - მირკანი (mirkani) - siódmy miesiąc/ miesiąc tajemnicy
kwiecień - იგრიკი (igriki) - tu niestety nie znalazłam znaczenia :(
maj - ვარდობისთვე (vardobistve) - miesiąc róż
czerwiec - თიბათვე (tibatve) - miesiąc koszenia
lipiec - მკათათვე (mkatatve) - miesiąc żniw
sierpień- მარიამობისთვე (mariamobistve) - miesiąc Maryi



4 komentarze:

  1. Witam!Gratuluję artykułu.Chciałam tylko zwrócić uwagę na parę błędów,które się zakradły w tekście.Po pierwsze, wymowa dni tygodnia transliteracja powinna być "dheebi",a nie "dhrebi" oraz w porach roku po gruziński zima jest napisana jako "zamtris",wymowa jako "zamtaria",natomiast powinno być "zamtari" w obu wersjach.Proszę nie traktować mojej uwagi jako złośliwości.Naprawdę godne jest podziwu,że Pani zadaje sobie tyle trudu aby w przystępny sposób pomóc w nauce języka gruzińskiego.Powodzenia!

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Hej, dziękuję za uwagi, nigdy się nie obrażam jeśli są słuszne. Faktycznie, zakradł się spory błąd w słowie "zima"- już go poprawiłam, dziękuję. Z wymową słowa "დღეები" mam spory problem, mnie uczono, że literka "ღ" to coś w rodzaju francuskiego głębokiego "r", więc w polskim trudno oddać jego brzmienie (tak, wiem, że oficjalnie zamienia się ją na "h", ale w polskiej wymowie to nie do końca się sprawdza). Jeszcze raz bardzo dziękuję za uwagi!

      Usuń
  2. Moim zdaniem październik nie jest od paździerzy, ale od piździenia, czyli pizgania(wizgania), czyli wietrznej pogody. :)

    OdpowiedzUsuń
  3. Ciekawy wpis :) Warto poznawać języki obce, nawet kilka zwrotów :) super! Odnośnie komentarza "lavinka" zgadzam się:D haha !!!

    OdpowiedzUsuń